ایران به رفت‌و‌آمد‌ها در کاخ سفید دل نبندد

به گزارش راهبرد معاصر؛ پس از گذشت یک ماه و علی‌رغم خوشبینی‌های فراوان برخی از طیف‌ها در داخل کشور نسبت به بازگشت سریع و بی قیدوشرط دولت جو بایدن به توافق هسته‌ای با ایران، حدس و گمان‌ها راه به جایی نبرد و واقعیت جور دیگری رقم خورد. در حالی که طبق گفته‌های بایدن و مشاوران او، انتظار می‌رفت که کاخ سفید فورا اقدام غیرقانونی دونالد ترامپ در خروج یک‌جانبه از برجام را متوقف کند و اقدامات اصلاحی را در دستور کار قرار دهد، کاخ سفید بازگشت به برجام را مشروط خواند و مدعی شد که اگر ایران به تعهد کامل به برجام بازگردد آنگاه آمریکا هم به برجام باز خواهد گشت.

اختلاف فاحش در حرف و عمل بایدن که البته چندان هم از سوی آمریکایی‌ها غیرمنتظره نبود، مصاحبه‌ای را با شیرین هانتر، تحلیلگر مسائل سیاسی و استاد دانشگاه جورج تاون ترتیب داده شد. او نویسنده بیش از ۲۰ جلد کتاب درباره ایران و جهان اسلام است. هانتر همچنین سابقه عضویت در وزارت خارجه در زمان حکومت پهلوی را در کارنامه خود دارد. مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌بینید و می‌خوانید:

در ایران و آمریکا خوشبینی زیادی نسبت به جو بایدن وجود داشت

شیرین هانتر در پاسخ به این سوال که «آینده بازگشت طرف‌ها به برجام با توجه به اتفاقات اخیر را چطور ارزیابی می‌کنید و اینکه از نظر شما گام اول را بالاخره آمریکا بر خواهد داشت یا ایران؟»، گفت: «حدس زدن اینکه گام اول را چه کسی بر می‌دارد، مشکل است. چون هر دو طرف دلایلی دارند که چرا نباید گام اول را بردارند.

اگر هدف واقعا این است که برجام زنده شود، برداشتن گام اول اصلا مطرح نیست و این مشکل را می‌شود به آسانی حل کرد. دو طرف می‌توانند همزمان به تعهدات برجامی بازگردند. آمریکا به توافق بازگردد و ایران هم بعضی از اقداماتی که پس از خروج واشنگتن از برجام، انجام داد را متوقف کند. این موضع ایران است که آن را بار‌ها اعلام کرده است».

وی در ادامه خاطرنشان کرد: «در حال حاضر که من در واشنگتن حضور دارم هیچ نشانه‌ای از بازگشت به برجام در میان آمریکایی‌ها نمی‌بینم». استاد دانشگاه جورج‌تون درباره پیش‌‎بینی شخصی خود درباره آینده توافق هسته‌ای گفت: «من همیشه به انتظار زیادی که از دولت جو بایدن در ایران و آمریکا وجود داشت، خوشبین نبودم.

چون برخی مشکلات بنیادین در روابط آمریکا و ایران وجود دارد، آمریکا یک سیاست‌های ثابتی در خارومیانه دارد که با دیدگاه‌های ایران مطابقت ندارد. همه حکومت‌های آمریکا اهداف مشترکی در قبال ایران دارند، حالا برخی از آن‌ها به دنبال توافق جامع هستند و برخی دیگر به دنبال توافق‌های مرحله‌ای، بنابراین خواسته‌های آمریکا یکی است».

هانتر در ادامه افزود: «تا وقتی که دو طرف حاضر نشوند از برخی خواسته‌های خود عقب‌نشینی کنند و حاضر به مذاکره رو در رو که البته اکنون بیشتر مربوط به ایران می‌شود، حاضر نشوند، این مسائل ادامه خواهد یافت.

البته این درسته که ترامپ یک پدیده خاصی در آمریکا بود و سیاست فشار حداکثری او را کسی انتظار نداشت. در هر صورت افرادی مثل ترامپ هم در آمریکا حضور دارند. اما مسئله‌ای که مهم است، سیاست‌های بایدن تاکنون شبیه به ترامپ بوده و همان خواسته‌ها را دنبال می‌کند».

جو بایدن می‌خواهد از موقعیت بازگشت به برجام به عنوان راهی برای مذاکره با ایران استفاده کند

در ادامه و در پاسخ به این سوال که «آیا بین دونالد ترامپ و جو بایدن در سیاست در قبال ایران فرقی وجود دارد؟ و اگر دارد آن را توضیح دهید»، شیرین هانتر گفت: «متاسفانه تا حالا خیلی نسبت به رویه آقای بایدن مایوس شدم، البته فعلا اینطوری بوده، شاید در آینده تغییر کند وقتی که خیلی دیر شده است. تا حالا هیچ تغییری وجود نداشته.

تا حالا حکومت بایدن می‌توانست اقدامات موردی انجام دهد، مثلا آمریکا در آزاد کردن پول ایران از سوی کره جنوبی مخالفت کرد. این همان کاری است ترامپ انجام می‌داد و فرقی وجود ندارد. مسائل اصلی بین ایران و آمریکا باقی مانده و روسای جمهور مختلف آمریکا هم مسائل مشابه‌ای را دنبال کردند. البته اوباما واقعا متفاوت بود و دست‌وبالش بسته بود. برجام سال آخر دولت اوباما به تصویب برسد و ایران هم از فرصت اوباما استفاده نکرد».

دیپلمات ایرانی در دوره حکومت پهلوی گفت: «گره اصلی بیشتر مربوط به مسئله غرب آسیا است. مسئله مروبط به پرونده اسرائیل و فلسطین مسئله اصلی است. آن‌ها می‌خواهند ایران را وادار کنند که در برخی از سیاست‌ها تجدیدنظر کنند».

او درباره توزیع قدرت در آمریکا گفت و افزود: «کنگره نقش مهمی در تصمیمات دولت‌ها دارند. رئیس جمهور نمی‌خواهد خود را با سناتور‌ها درگیر کند. بنظرم بایدن به اندازه اوباما به برجام علاقه ندارد. بایدن در میان دموکرات‌های سنتی آمریکا قرار دارد. بسیاری از دیدگاه‌های اوباما فرق داشت، او یک چهره نادر بود. مثلا در مصر سیاست مثبتی در اویل نسبت به جریان اخوان المسلمین داشت؛ بنابراین بایدن نظیر سایر روسای جمهور سنتی آمریکاست و اهداف مشترکی را دنبال می‌کنند.

بایدن لحن مودبی نسبت به ترامپ دارد. ولی در عمل فرقی ندارند. نصیحت من به ایران این است که خیلی روی شخصیت‌ها در آمریکا حساب نکند، بلکه باید به مسائل و چالش‌های موجود توجه کنند».

رابطه آمریکا و عربستان استراتژیک است/ موضوع بن‌سلمان روابط را مخدوش نمی‌کند

هانتر درباره آینده روابط عربستان و آمریکا هم اظهار نظر کرد و در پاسخ به این سوال که «عربستان همزمان با روی کار آمدن بایدن، دست دوستی را به سوی قطر دراز کرد و حرف از آتش بس و مذاکره با یمنی‌ها را داد. ترس ریاض از نادیده گرفته شدن از سوی دولت جدید آمریکا را تا چه اندازه جدی می‌دانید؟ و این خطر تا چه اندازه جدی است؟»، گفت: «اولا باید حساب عربستان را از حساب بن سلمان جدا کنیم. روابط آمریکا و عربستان، رابطه‌ای در هم تنیده و نزدیک است.

مخصوصا جنبه‌های اقتصادی بسیار مهمی دارد. از نظر اینکه آمریکا از عربستان در بسیاری از مسائل استفاده می‌کند. مسئله، مسئله محمدبن‌سلمان است، مخصوصا پس از قتل جمال خاشقجی از سوی بن‌سلمان انجام شد. اما بایدن در گفتگو با بن‌سلمان تاکید کرده بودکه آمریکا متعهد به حفاظت از تمامیت ارضی عربستان حتی در مقابله با حوثی‌هاست».

شیرین هانتر در ادامه گفت: «کاندیدا‌ها در زمان مبارزات انتخاباتی خیلی حرف می‌زنند، تا رای جذب کنند. ولی وقتی سرکار می‌آیند، مسائل دیگری را تحت توجه قرار می‌دهند که مثلا نمی‌توان به این راحتی‌ها عربستان را تحت فشار قرار داد؛ و یا نمی‌توان بلافاصله به برجام بازگشت. مخصوصا درباره برجام، گروه‌های فشار زیاد داخلی و خارجی هستند که نمی‌خواهد برجام وجود داشته باشد. خیلی از کشور‌های منطقه نمی‌خواهند روابط ایران و آمریکا بهبود یابد.

چون در این‌صورت پول‌های ایران آزاد می‌شود و سرمایه‌گذاری در داخل ایران ایجاد می‌شود و حتی در منطقه می‌تواند نقش موثرتری ایفاء کند و همچنین دیگر نمی‌توانند هر اقدامی را به بهانه ترس از ایران انجام دهند و بنابراین این به اصطلاح ابزار دست آن‌ها خارج می‌شود. ایران اگر قصد حمله به اعراب را داشت چهل سال پیش این کار را انجام می‌داد. اعراب از موقعیت کنونی ایران به نفع خود استفاده می‌کنند».

عربستان دیگر جایگاهی در میان مسلمانان ندارد

شیرین هانتر در بخش آخر مصاحبه و درباره دورنمای تنش‌زدایی در منطقه غرب‌آسیا و در پاسخ به این سوال که «تنش زدایی در منطقه غرب آسیا و برداشتن گام‌های مثبت از سمت عربستان به عنوان به اصطلاح زعیم عربی، برای تعدیل روابط با ایران را تا چه میزان محتمل می‌دانید؟»، گفت: «عربستان به طور کلی حتی زمانی که به ایران نیاز داشت، از ایران بدش می‌آمد.

آن‌ها احساس رقابت با ایران می‌کنند. نه فقط عربستان، اگرچه آن‌ها کینه بیشتری نسبت به ایران دارند. بخشی از مسائل هم مربوط به مشی ضد شیعه عربستان با ترویج وهابی‌گری است. عربستان وجهه خود در بین اعراب را از دست داده است و تنها مسلمانان محافظه‌کار عربستان را قبول دارند. عربستان و اسرائیل از نیروی آمریکا استفاده می‌کنند تا نفوذ خود را حفظ کنند و در واقع ابزاری در دست آن‌ها هستند»./ باشگاه خبرنگاران جوان